Αντισύλληψη ονομάζεται κάθε μέθοδος που έχει σκοπό να αναστέλλει τη γονιμότητα για όσο καιρό χρησιμοποιείται, ενώ όταν διακόπτεται, η γονιμότητα θα πρέπει να επανέρχεται. Κατ΄αρχήν όλοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει αντισυλληπτική μέθοδος που να είναι 100% αποτελεσματική, ενώ πολλές από αυτές μπορεί να δημιουργούν και ανεπιθύμητες ενέργειες. 

   Επομένως θα πρέπει να εξετάζονται επισταμένως οι αντενδείξεις κάθε μεθόδου, μελετώντας το ιατρικό ιστορικό της κάθε γυναίκας, τον τρόπο ζωής της, τις συνήθειές της και φυσικά τυχόν παθολογικές καταστάσεις. Επίσης θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ΄όψιν η επιθυμία της γυναίκας να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη μέθοδο αντισύλληψης που προτείνεται, ή η άρνησή της να την υιοθετήσει.

   Η αντισύλληψη διαχωρίζεται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης, μέθοδοι φραγμού, και μέθοδοι που χρησιμοποιούν φαρμακευτικά ή ορμονικά σκευάσματα.

   Οι φυσικές μέθοδοι είναι η ημερολογιακή μέθοδος καθορισμού των γόνιμων ημερών, η παρακολούθηση της θερμοκρασίας του σώματος, ο έλεγχος της τραχηλικής βλέννης (μπορεί μια έμπειρη γυναίκα να αντιληφθεί τη διαφορά στις διάφορες ημέρες του κύκλου της), ο θηλασμός και η αμηνόρροια που προκαλεί, η διακεκομμένη σεξουαλική επαφή, η κολπική πλύση μετά από επαφή. Όλες οι παραπάνω μέθοδοι δεν προσφέρουν την αναμενόμενη ασφάλεια, έχουν ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ, η κολπική πλύση όμως επιπλέον θα πρέπει να αποφεύγεται, για τον κίνδυνο πυελικής φλεγμονής και διαταραχής της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου που επιφυλάσσει. 

   Στις μεθόδους φραγμού ανήκουν το ανδρικό και το γυναικείο προφυλακτικό, το κολπικό διάφραγμα, ο αντισυλληπτικός σπόγγος και διάφορες σπερματοκτόνες ουσίες. Πρόκειται για λίγο πιο αξιόπιστες μεθόδους, εντούτοις οι σπερματοκτόνες ουσίες ενοχοποιούνται για ανάπτυξη κολπίτιδων και για ερεθισμό του κόλπου και του αιδοίου μετά από συχνή χρήση.

   Το ενδομήτριο σπείραμα ή σπιράλ τοποθετείται μέσα στη μήτρα της γυναίκας διαμέσου του τραχήλου, ενώ αφαιρείται για να αντικατασταθεί κάθε τρία ή πέντε χρόνια, ανάλογα με το είδος του σπιράλ που χρησιμοποιείται. Υπάρχει επιπλέον και σπείραμα με ορμόνη και συγκεκριμένες ενδείξεις τοποθέτησής του. Το ποσοστό αντισύλληψης που προσφέρει το σπιράλ είναι μεγάλο. Οι αντενδείξεις για την τοποθέτησή του είναι πολλές και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτησή του σε γυναίκες με παθολογική νόσο που αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού σε λοιμώξεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, το AIDS, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια υπό αιμοκάθαρση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, κ.α. Επίσης αντενδείκνυται σε γυναίκες χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών, σε γυναίκες με αλλεργία στο χαλκό και σε γυναίκες με κακοήθεια (καρκίνο οπουδήποτε στο σώμα), ή λευχαιμία. Από το γυναικολογικό ιστορικό της γυναίκας, μας ενδιαφέρει η πρόσφατη πυελική φλεγμονή, το παθολογικό Παπ-τεστ, ανατομικά προβλήματα της μήτρας ή παθήσεις της που μεταβάλλουν την ενδομητρική κοιλότητα, η κολπίτιδα, η κολπική αιμόροια άγνωστης αιτιολογίας, η ύπαρξη πιθανής εγκυμοσύνης, ο πρόσφατος τοκετός, κ.α.

   Όσον αφορά την ορμονική αντισύλληψη, έχει κι αυτή τα υπέρ και τα κατά της. Τα οφέλη των αντισυλληπτικών δισκίων είναι ότι προσφέρουν άριστη αντισυλληπτική ικανότητα όταν λαμβάνονται όπως πρέπει, ελαττώνουν τα ανδρογόνα, με ευεργετικό αποτέλεσμα στην ακμή, στην αλωπεκία ανδρογενούς τύπου και στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, βελτιώνουν σε μέγιστο βαθμό τη δυσμηνόρροια και ελαττώνουν τον όγκο αίματος κατά την έμμηνο ρύση.

   Οι κίνδυνοι από τη χρησιμοποίηση ορμονικής αντισύλληψης είναι η εμφάνιση καταρχήν θρομβοεμβολικών επεισοδίων (έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, θρόμβωση φλεβών κάτω άκρων, πνευμονική εμβολή). Οι παραπάνω κίνδυνοι είναι αυξημένοι σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, σε γυναίκες που καπνίζουν ή έχουν παραπάνω κιλά, σε άτομα με αρτηριακή υπέρταση, ή σε γυναίκες με θρομβοφιλία. Επίσης τα αντισυλληπτικά μπορεί να κάνουν πιο ευαίσθητη μια γυναίκα στην εμφάνιση κολπίτιδων.

  Νεότερη μορφή ορμονικής αντισύλληψης αποτελεί ο κολπικός δακτύλιος και το διαδερμικό αυτοκόλλητο, με τους ίδιους κινδύνους και αντενδείξεις.

   Εάν κάποια αντισυλληπτική μέθοδος αποτύχει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η επείγουσα αντισύλληψη (το χάπι της επόμενης ημέρας), με ιατρική καθοδήγηση, λόγω των αντενδείξεών του και των κινδύνων του. Φυσικά η δράση του είναι αποτελεσματικότερη όσο πιο νωρίς γίνει η λήψη του.

   Σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την οικογένειά τους και είναι άνω των 35, προτείνεται και η χειρουργική στείρωση, η οποία είναι αποτελεσματική χωρίς να επιβαρύνει τον οργανισμό ή την ορμονική λειτουργία και την έμμηνο ρύση της γυναίκας.

   Σίγουρα η απόφαση για τον τρόπο αντισύλληψης δεν πρέπει να λαμβάνεται βιαστικά κι επιπόλαια από μια γυναίκα, αλλά πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση με τον γιατρό της, για να της εξηγήσει όλα τα οφέλη και τους κινδύνους της κάθε μεθόδου.

Με τη μέθοδο της υστεροσκόπησης, γίνεται εφικτό στο γυναικολόγο να παρατηρήσει το εσωτερικό της μήτρας, όπως είναι πραγματικά, σε οθόνη και με τη βοήθεια της κάμερας, του υστεροσκοπίου. Έτσι η υστεροσκόπηση χρησιμοποιείται σαν διαγνωστική μέθοδος για πολλές καταστάσεις, αλλά παράλληλα δίνεται η ευκαιρία στον γυναικολόγο να θεραπεύσει πολλές από αυτές.

   Η υστεροσκόπηση αποτελεί την κατάλληλη μέθοδο αντιμετώπισης των πολυπόδων, όπου με το επεμβατικό υστεροσκόπιο γίνεται και η αφαίρεσή τους.  Το ίδιο ισχύει και για τα υποβλεννογόνια ινομυώματα. Επίσης σε περίπτωση διαφράγματος μήτρας, μας δίνει το πλεονέκτημα της διόρθωσης της συγγενούς αυτής βλάβης, χωρίς να χρειαστεί χειρουργείο, όπως χρησιμοποιείται και σε ενδομητρικές συμφύσεις. Χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό μέσο στην υπογονιμότητα, στις καθ΄έξιν αποβολές, στις αιμορραγίες της μήτρας, κ.α.

   Η διαδικασία είναι απλή. Σε αίθουσα χειρουργείου, απαιτείται ελαφρά αναισθησία (μέθη) για να είναι ανώδυνη η όλη επέμβαση. Κατόπιν εισάγεται μέσα στη μήτρα, διαμέσου του κόλπου η κάμερα, ενώ ο γυναικολόγος παρατηρεί σε οθόνη το εσωτερικό της μήτρας, το ενδομήτριο. Εάν χρειαστεί επέμβαση αφαίρεσης οποιασδήποτε βλάβης, προσαρμόζεται στην κάμερα το κατάλληλο εργαλείο και η αφαίρεση γίνεται με ασφάλεια, κάτω από παρακολούθηση. Η ανάνηψη της ασθενούς γίνεται μέσα σε μισή ώρα, και σε δύο περίπου ώρες μπορεί να σηκωθεί και να πάει στο σπίτι, χωρίς να χρειάζεται νοσηλεία.  

Κάθε χρόνο μια γυναίκα πρέπει να κάνει υπερηχογράφημα εσωτερικών γεννητικών οργάνων, μήτρας, ωοθηκών, σαλπίγγων, δουγλασσείου χώρου. Είναι σημαντικό, για να αποφευχθούν δυσάρεστες καταστάσεις και προβλήματα που αφορούν αυτά τα όργανα. Με το υπερηχογράφημα θα αναγνωριστούν τυχόν κύστεις στις ωοθήκες, που τις περισσότερες φορές υπάρχουν χωρίς συμπτώματα. Επίσης μπορεί να διαγνωσθεί πιθανή ενδομητριωσική κύστη των ωοθηκών, που αργότερα μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Σε ότι αφορά τη μήτρα, αναγνωρίζεται η ανατομία της, το μέγεθός της, η κλίση της, αν υπάρχουν ινομυώματα, κ.α. Στο ενδομήτριο μπορούν να απεικονιστούν τυχόν πολύποδες, υπερπλασία ενδομητρίου, κ.α. Πρωτίστης σημασίας είναι τα τελευταία χρόνια η πρόληψη παθήσεων, και το υπερηχογράφημα είναι απλό για μια ασθενή και κάτι που δεν πρέπει να αμελεί, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.

Το τεστ Παπανικολάου αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην Ιατρική. Την εποχή που ο Παπανικολάου έπαιρνε επιχρίσματα από τον τράχηλο και καθιερώθηκε έπειτα η εξέταση με το όνομά του, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ήταν μια από τις κορυφαίες αιτίες θανάτου στις γυναίκες. Δυστυχώς, παραμένει μια κορυφαία αιτία θανάτου ανάμεσα σε γυναίκες που δεν ελέγχονται τακτικά. Με το τεστ Παπ διαπιστώνονται οι αλλοιώσεις του τραχηλικού επιθηλίου, οι οποίες και μπορούν να θεραπευθούν, πριν εξελιχθούν σε καρκίνο! Έτσι το τεστ Παπ έχει μειώσει τη θνησιμότητα κατά 70-80%. Αυτή η μείωση φθάνει και το 99% ανάμεσα στις γυναίκες που ελέγχονται τακτικά. 

   Η τεχνική της λήψης του τεστ Παπανικολάου από τον γυναικολόγο, συνίσταται σε λήψη κυττάρων από τον εξωτράχηλο και τον ενδοτράχηλο, με κατάλληλα εργαλεία. Μια γυναίκα που δεν έχει πρόβλημα στον τράχηλο και το τεστ βγαίνει αρνητικό, πρέπει να κάνει τεστ Παπανικολάου μια φορά το χρόνο. Σε άλλες περιπτώσεις, που υπάρχει δυσπλασία στον τράχηλο, ή που έχει βρεθεί με DNA-τεστ ότι υπάρχει ογκογόνος ιός HPV, το τεστ Παπανικολάου πρέπει να γίνεται συχνότερα (ανά εξάμηνο συνήθως).

   Για να κάνει μια γυναίκα τεστ Παπ, τις προηγούμενες ημέρες δεν πρέπει να έχουν χρησιμοποιηθεί ταμπόν, κολπικές κρέμες και σπερματοκτόνα στον κόλπο, δεν πρέπει να έχουν γίνει κολπικές (εσωτερικές) πλύσεις, και πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 2-3 ημέρες αποχή από σεξουαλική επαφή.

   Το τεστ Παπ βέβαια, δεν είναι τέλειο. Ουσιαστικά είναι επαρκές στην πρόληψη του Εκ Πλακωδών Κυττάρων Καρκινώματος του τραχήλου. Έχει αποδειχθεί όμως λιγότερο επαρκές στην πρόληψη του Αδενοκαρκινώματος. Επίσης, έχει χαμηλή ευαισθησία, έως και 40%. Γι’ αυτό και ο τακτικός έλεγχος, είναι τόσο σημαντικός για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου: οι προκαρκινικές αλλοιώσεις που τυχόν δεν θα ανιχνευθούν σε μία εξέταση, θα ανιχνευθούν συνήθως σε μία από τις επόμενες. Η πιο σημαντική αποτυχία στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου, είναι μακράν, ο ανεπαρκής τακτικός έλεγχος.

   Το πρώτο Παπ στη ζωή μιας γυναίκας πρέπει να γίνεται λίγο μετά την έναρξη της σεξουαλικής της ζωής. Αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να κάνει, με το βέλτιστο, να προσφεύγει σε αυτή τη σωτήρια εξέταση τακτικά.